Elke vrouw die kinderen gebaard heeft zal het gevoel wel herkennen van borsten die zich klaar maken om melk te gaan produceren. Tijdens de eerste dagen na de bevalling wordt de stuwing op gang gebracht waardoor ze vaak gespannen en, in de meeste gevallen, pijnlijk aanvoelen. Er bestaan drie soorten stuwing nl. de bloedstuwing, de vochtstuwing en de melkstuwing.

Deze stuwingen komen op gang doordat de bloedstroming versterkt wordt en de lymfeklieren harder gaan werken ter hoogte van de melkklieren. Ongeveer twaalf weken voordat de bevalling ingezet wordt gaan de borsten colostrum of biestmelk afscheiden. Dit is de eerste vorm van moedermelk en vochtstuwing, ook oedeem genoemd, is daarvan een bijverschijnsel. Dit is een tijdelijk fenomeen maar wanneer de lactatie niet goed begeleid wordt bestaat de kans op verhoogde melkstuwing en borstontsteking.

Wanneer de melkproductie of lactogenese op gang komt is het normaal dat er stuwing optreedt. In deze tweede fase is de begeleidende rol van de kraamhulp of vroedvrouw belangrijk om te vermijden dat de stuwing pathologisch of ziekelijk wordt. Want, wanneer het fout gaat zou dit kunnen betekenen dat de lactatie stopt en de borsten geen melk meer produceren.

Fysiologische stuwing

De fase na de voorbereiding van de borsten om melk te produceren begint zowat drie dagen na de bevalling. Dit is hormonaal en gaat over in het aanmaken van melk naargelang de vraag. Doordat de bloedtoevoer vermeerderd ga je merken dat de aders in de borsten duidelijk zichtbaar zijn, dat ze gespannen warmer aanvoelen dan normaal. Dit komt omdat de alveoli, een duur woord voor melkklieren, meer geactiveerd worden alsook de activiteit van het lymfeklierenstelsel in de borsten.

Pathologische stuwing

Hierbij kunnen we twee verschillende soorten vinden: stuwing door te weinig prikkeling en stuwing door teveel prikkeling. Voor allebei geldt dat de borsten erg gespannen en pijnlijk zijn, donkerder van kleur worden en opmerkelijk warmer aanvoelen. Het is zelfs zo dat, wanneer je deze symptomen niet behandelt, de kleur van je borsten zelfs donker rood of zelfs heel donker paars kunnen worden. Indien je de baby té vaak aanlegt kan dit niet alleen leiden tot een borstontsteking maar ook tot overbelasting van het enzym dat lactose afbreekt waardoor een teveel aan melksuiker ontstaat in de darmpjes met als gevolg een verstoorde opname van voedingsstoffen.

Lactosynthese of het productieproces van moedermelk waarbij het hormoon prolactine vrij komt, komt op gang wanneer de baby aangelegd wordt. Dit hormoon wordt aangemaakt in de hypofyse en elke moeder zal dit proces wel herkennen: de baby huilt of je denkt nog maar aan voeden en meteen beginnen je borsten te lekken.

Omdat de productie van melk afhankelijk is van de vraag, is het niet aan te raden een baby te frequent aan te leggen. Hierdoor krijgt niet alleen de baby een te grote hoeveelheid lactose naar binnen en voormelk die arm is aan vetten. Deze melk verteert snel en kan door een teveel aan lactose, voor koliek in de darmpjes zorgen. Onervaren moeders denken dan algauw dat de baby honger heeft en leggen hem opnieuw aan. Hierdoor kom je in een vicieuze cirkel terecht van overproducerende melkklieren en een slecht gevoede baby. Naargelang de aard van het kindje kan dit leiden tot overmatige gewichtstoename of net het omgekeerde, gewichtsverlies.

Zoals eerder vermeld is de melk aanmaak in het begin onafhankelijk van de vraag. Wanneer de borsten niet of nauwelijks leeggedronken worden gaat deze zich ophopen in de borst waardoor de pathologische stuwing kan ontstaan. Dit kan leiden tot een verstopping van de melkkanalen en ervoor zorgen dat de borsten gaan ontsteken. Indien de baby binnen de zestig minuten na de geboorte kan drinken naargelang hij er nood aan heeft zal de stuwing normaal blijven. Let er wel op dat dit van tien tot twaalf keer gebeurt per etmaal om een goede voeding te garanderen.

Als de baby de techniek van het drinken aan de tepel niet goed door heeft roep je hierbij best de hulp in van een kraamkundige of vroedvrouw. Zij weet precies hoe ze de baby op het juiste pad kan helpen zodat je er zeker van bent dat hij genoeg voeding binnen krijgt én de borsten op de juiste manier geledigd worden.

Alles hangt natuurlijk af van de hoeveelheid melk die geproduceerd wordt en dat varieert sterk van vrouw tot vrouw. Kraamverzorgsters raden meestal aan om één borst aan te bieden om de baby te laten drinken en pas de tweede borst aan te reiken als de eerste is leeggedronken en de baby aangeeft dat hij nog verder wil drinken. Naargelang de frequentie van voedingen per dag afneemt, zal het wisselen van borst toenemen. Het is een beetje zoeken naar wat het beste past bij jou en je baby maar normaal gesproken kun je beide borsten aanbieden wanneer je acht voedingen per etmaal geeft en één borst per voeding wanneer je vaker aanlegt.

Indien je besloten hebt om geen borstvoeding te geven doe je er goed aan om na de bevalling een natuurlijk medicijn te nemen om het lactatieproces te stoppen.

Het ledigen van de borsten is heel belangrijk indien je borstontsteking wil voorkomen. Indien je teveel melk produceert voor jouw baby kun je het teveel aan melk afkolven. Dit blijf je doen tot je borsten helemaal leeg zijn maar let er wel op dat het kolven niet pijnlijk gaat aanvoelen. Indien je beide borsten één maal per dag leeg kolft is dit voldoende. Doe je dit vaker kan het gebeuren dat je de melkproductie nog meer stimuleert en neemt de kans op borstontsteking toe in plaats van af.

Wanneer je het kolfapparaat voor het eerst gaat gebruiken kun je advies vragen aan de kraamverzorgster die jou zal helpen met het instellen van de zuigkracht. In sommige gevallen wordt aangeraden om koude kompressen te gebruiken om de stuwing tegen te gaan, dit is echter niet aangewezen omdat dit het klierweefsel in elkaar doet krimpen. Beter is het om warme kompressen te leggen of een warme douche te nemen omdat op die manier de borsten zichzelf makkelijker kunnen ledigen.